Wiele osób traci piękne i zdrowe zęby, godząc się z ogólnie przyjętym mitem o nieuleczalności choroby, zwanej popularnie paradontozą.
Parodontologia, dziedzina wiedzy stomatologicznej zajmująca się profilaktyką i leczeniem chorób przyzębia to najbardziej dzisiaj dynamicznie rozwijająca się specjalność i najbardziej efektywna, bo skutecznie zapobiegająca, prowadząca do zahamowania rozwoju, również zajmująca się rekonstrukcją zniszczonych przez chorobę tkanek.
Paradontoza to dzisiaj choroba, której można uniknąć lub z powodzeniem ją leczyć!
Schorzenia tkanek, które otaczają i utrzymują zęby, określone ogólnie terminem choroby przyzębia, są obok próchnicy najczęstszym dzisiaj powodem ich utraty. Dotyczyły one już ludzi pierwotnych , a najstarsza wzmianka o nich, autorstwa Corneliusa Celsusa, pochodzi z końca I wieku n.e.
Aktualnie choroby przyzębia należą do najbardziej rozpowszechnionych chorób, a nie leczone są przyczyną znacznej utraty zębów. Dlatego też, Międzynarodowa Organizacja Zdrowia zalicza je do grupy chorób społecznych. Zapadają bowiem na nią zarówno dzieci, jak i dorośli, a odsetek osób dotkniętych tą chorobą może dochodzić do 100% populacji, w zależności od utrzymywanej higieny jamy ustnej, wieku, płci, rasy, statusu socjo-ekonomicznego, nawyków żywieniowych, wykonywanego zawodu, intensywności palenia tytoniu.
Badania ostatnich lat wykazały, iż choroby przyzębia mają charakter zapalny, a pierwotną, najczęstszą ich przyczyną są zaniedbania higieny jamy ustnej. Inne czynniki, działające miejscowo i ogólnie modyfikują ich przebieg.
Reakcja przyzębia na zaniedbania w zakresie higieny wzmaga się z wiekiem. Przebieg zapalenia u osób starszych jest szybszy, gojenie przebiega wolniej. Choroba przyzębia częściej dotyczy mężczyzn. Jej początki obserwuje się u nich już około 35 roku życia, z zaawansowaniem w wieku 55 lat. U kobiet zbiega się ona zazwyczaj z okresem okołomenopauzalnym. Zmiany zapalne dziąseł mogą dotyczyć także dzieci i związane są z okresem dojrzewania. Trudna do leczenia, dziedziczna, szybko i podstępnie przebiegająca postać choroby przyzębia, mogąca doprowadzić do znacznej utraty zębów u młodzieży, częściej dotyczy rasy afrykańskiej i hinduskiej, niż osób o białym kolorze skóry. Wpływ natomiast wykształcenia dochodów poziomu opieki stomatologicznej, miejsca zamieszkania, należy raczej wiązać z posiadaną wiedzą na temat zdrowia i codziennym przestrzeganiem zasad higieny.
Nie bagatelny wpływ na przebieg choroby przyzębia ma natomiast nawyk palenia papierosów. Substancje toksyczne zawarte w dymie papierosowym modyfikują florę bakteryjną jamy ustnej, zmieniają strukturę tkanek, zaburzają funkcje układu odpornościowego. Tym samym przyspieszają rozwój choroby, pogłębiają destrukcję kości oraz pogarszają wyniki leczenia, szczególnie chirurgicznego.
Codzienna higiena jamy ustnej, wizyty kontrolne u stomatologa, eliminacja stanu zapalnego dziąseł oraz eliminacja nawyku palenia papierosów dają szansę na długoletnie zachowanie zdrowego, pięknego uśmiechu i dobrego samopoczucia każdego z nas.
Bakterie i resztki pokarmowe, szczelnie pokrywające zęby, przestrzenie między nimi i brzegi dziąseł, kumulujące się z powodu niewłaściwej higieny jamy ustnej, w ciągu kilku dni wywołują stan zapalny dziąseł. Objawia się on obrzękiem, zaczerwienieniem, bólem i krwawieniem. Z czasem w miękkim nalocie, zwanym płytka nazębną lub biofilmem, odkładają się sole mineralne. Płytka nazębna przekształca się w kamień nazębny, który podtrzymuje stan zapalny brzegu dziąsła, drażniąc je mechanicznie. Taki stan, utrzymując się przez dłuższy czas przyczynia się do powstania zapalenia tkanek głębiej występujących. Nieleczony doprowadzić może do całkowitej destrukcji kości otaczającej ząb, a w efekcie do jego ruchomości i w końcu utraty.
Trwała eliminacja zapalenia dziąseł jest aktualnie głównym celem leczenia schorzeń przyzębia.
Przestrzeganie zasad higieny jamy ustnej nie pozwala na pojawienie się płytki bakteryjnej, głównej przyczyny zapalenia dziąseł. Zaś indywidualnie dobrany przez stomatologa szczegółowy program higieny, uwzględniający aktualne potrzeby pacjenta ( dobór środków przeciwzapalnych oraz przyborów) umożliwia codzienną samokontrolę.
Przy leczeniu chorób przyzębia ogromną rolę odgrywa praca samego pacjenta.
Również dieta, bogata w antyoksydanty ( witaminy A, C, D,E), kwasy omega-3, z ograniczoną ilością węglowodanów, oraz zdrowy styl życia uwzględniający aktywność ruchową pozytywnie wpływają na powrót tkanek przyzębia do zdrowia.
Parodontoza należy do chorób przewlekłych, wymagających stałej troski ze strony chorego i częstych wizyt kontrolnych dla zachowania osiągniętych efektów leczenia.
Ważniejsza od poświęconego czasu i techniki czyszczenia zębów jest skuteczność i systematyczność. Szczególnie dokładnie należy szczotkować zęby wieczorem, po ostatnim posiłku. Dziś wiemy, że pasta do zębów i szczoteczka nie wystarczą. Konieczne są dodatkowe przybory, oczyszczające przestrzenie między zębami. To szczególnie wrażliwe, podatne na stan zapalny miejsce, zwane "sejsmografem" tkanek przyzębia, od których najczęściej rozpoczyna się proces chorobowy. Aby zatroszczyć się o ich higienę konieczne jest używanie każdego dnia: nici dentystycznych (przy ciasno ułożonych zębach),wykałaczek ale przede wszystkim różnych rozmiarów szczoteczki międzyzębowych w przypadku szerokich, otwartych przestrzeni. Miejsca trudno dostępne, np. za ostatnimi trzonowcami czy wokół pojedynczych zębów, a także kiedy założony jest stały aparat ortodontyczny, mogą być oczyszczane tzw. szczoteczkami jednopęczkowymi.
Przynajmniej dwa razy w roku, w celach profilaktycznych zęby powinny być oczyszczone w gabinecie stomatologicznym. Zabieg taki pozwala na usunięcie nie tylko osadów i przebarwień, ale przede wszystkim kamienia nazębnego, którego niestety nie można usunąć metodami domowymi. Stomatolog używa do tego celu narzędzi ręcznych lub ultradźwiękowych. Końcowym etapem profesjonalnego usuwania złogów jest polerowanie powierzchni zębów.
U osób z objawami parodontozy konieczne jest częstsze ( zazwyczaj co kwartał) i głębsze usuwanie złogów nazębnych ( kamienia i biofilmu) z okolicy poddziąsłowej, z wnętrza chorobowo zmienionych ( pogłębionych) kieszonek dziąsłowych. Uzupełniane ono jest zazwyczaj wygładzaniem powierzchni korzeni zębów ( tzw. root planning).
Cennym uzupełnieniem codziennej higieny jamy ustnej, szczególnie gdy pojawiają się pierwsze symptomy zapalenia dziąseł, są specjalistyczne pasty przeciwzapalne, płyny do płukania jamy ustnej, żele, głównie zawierające związek chemiczny: chlorheksydynę lub inne, także wyciągi ziołowe. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Zażywanie witamin ( C, E, D, A), kwasów omega-3, probiotyków dedykowanych zdrowiu jamy ustnej wspomaga leczenie chorego przyzębia. Należy jednak pamiętać, iż nigdy nie zastąpi codziennego szczotkowania zębów lub wizyty u stomatologa. Nie istnieje bowiem lek, tabletka-panaceum lecząca przyzębie.
Gdy zaniedbane, długo nie leczone zmiany zapalne zdążyły zaatakować głębiej leżące tkanki, z kością otaczającą ząb włącznie, konieczna staje się interwencja chirurgiczna i wykonanie tzw. zabiegu kiretażu. Polega ona na usunięciu chorych tkanek i kamienia poddziąsłowego. Zabieg ten wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Zniszczoną natomiast przez chorobę kość można uzupełnić preparatami, najczęściej nieorganicznej kości. Te zęby, które są rozchwiane można natomiast unieruchomić. Większość dotkniętych przez chorobę zębów, nawet w bardzo zaawansowanym stadium choroby, udaje się uratować.
Szereg badań prowadzonych w ostatnich latach potwierdziło negatywne skutki przewlekłego stanu zapalnego dziąseł na ogólny stan zdrowia. Szczególnie niebezpieczne wydaje się zwiększenie prawie trójkrotne ryzyka zawału mięśnia sercowego czy udaru mózgu u osób cierpiących na miażdżycę tętnic, a które równocześnie nie eliminują zapalenia dziąseł i przyzębia. Kobiety w ciąży, u których stwierdza się chorobę przyzębia, ryzykują 9 razy częściej przedwczesne urodzenie dziecka z niską masą urodzeniową. Cukrzyca insulinozależna, przy współistnieniu chorego przyzębia jest bardziej niestabilna, trudniej jest dobrać właściwą dawkę insuliny, ogólny stan zdrowia jest dużo gorszy niż u osób ze zdrowym przyzębiem. Także szereg innych dolegliwości( dotyczących nadciśnienia, zapalenia stawów, schorzeń dróg oddechowych, otyłość) ma związek ze stanem tkanek otaczających zęby. Leczenie więc parodontozy wpływa pozytywnie nie tylko na stan miejscowy ( uzębienia w jamie ustnej), ale tez ogólny całego organizmu.
Dla uzyskania większej , bardziej specjalistycznej wiedzy dotyczącej chorób przyzębia, odsyłam Państwa do pisanych przeze mnie artykułów